ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ Ε.Μ.Π. ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΣΤΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕΩ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΧΕΙΜΩΝΑ

Με αφορμή την έναρξη της χειμερινής περιόδου 2023-2024, το Εργαστήριο Ατμοκινητήρων και Λεβήτων του ΕΜΠ σε συνεργασία με το Εργαστήριο Θερμικών Διεργασιών και λαμβάνοντας υποστήριξη από το Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων του ΕΚΕΤΑ προχώρησαν από κοινού σε μια σειρά από υπολογισμούς βάσει των οποίων προέκυψε το κόστος θέρμανσης για ένα μέσο ελληνικό νοικοκυριό, αναλόγως του φορέα ενέργειας και της αντίστοιχης τεχνολογίας που επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί. Κατά τη διάρκεια της έρευνας που πραγματοποιήθηκε, συλλέχθηκε και εν συνεχεία αξιοποιήθηκε ένα ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών στοιχείων (εμπορικές χρεώσεις, λιανικές τιμές στερεών καυσίμων θέρμανσης, κρατικές επιδοτήσεις κ.α.) που είναι σήμερα διαθέσιμα και αφορούν το χρονικό διάστημα από τον Οκτώβριο έως το Δεκέμβριο 2023, δηλαδή στους τρεις πρώτους από τους συνολικά έξι μήνες που αποτελούν τη χειμερινή σεζόν 2023-2024.

Παρόλο που οι προβλέψεις για την εξέλιξη των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου εξακολουθούν να είναι βραχυπρόθεσμες δεδομένης της μεταβλητότητας και της αβεβαιότητας που παρατηρείται στις δύο αυτές αγορές καθώς και της αλληλεξάρτησης που υπάρχει μεταξύ τους, το ενδεχόμενο τα κόστη θέρμανσης για τις διάφορες τεχνολογίες να ανέλθουν στα πρωτοφανή επίπεδα των προηγούμενων δύο σεζόν (2021-2022 & 2022-2023, αντίστοιχα) δεν συγκεντρώνει παρά ελάχιστες πιθανότητες.

Συνεπώς, οι τελικές τιμές που έχουν εξαχθεί στην μελέτη εκτιμάται ότι θα είναι, στο σύνολό τους, αρκετά αντιπροσωπευτικές ως προς το επίπεδο που θα κυμανθεί, τη φετινή χειμερινή περίοδο, το κόστος θέρμανσης στην Ελλάδα (και δη στις δυο μεγαλύτερες αστικές περιοχές: Αττική & Θεσσαλονίκη).

Τα είδη των θερμικών συστημάτων που εξετάστηκαν στα πλαίσια της παρούσας μελέτης απαριθμούνται στον Πίνακα που ακολουθεί:

Εξεταζόμενα είδη θερμικών συγκροτημάτων

Πλήρης Περιγραφή	Συντομογραφία
1. Αντλία θερμότητας υψηλών θερμοκρασιών (LW>70°C) εγκατεστημένη σε κατοικία στην Κλιματική Ζώνη Β, συνδυαστικά με τις υπόλοιπες (πάγιες) ηλεκτρικές καταναλώσεις που δε σχετίζονται με τη θέρμανση χώρων.	Αντλία θερμότητας – LW > 70°C, Ζώνη Β (extra 1.200 kWhel incl.)
2. Αντλία θερμότητας υψηλών θερμοκρασιών (LW>70°C) εγκατεστημένη σε κατοικία στην Κλιματική Ζώνη Γ, συνδυαστικά με τις υπόλοιπες (πάγιες) ηλεκτρικές καταναλώσεις που δε σχετίζονται με τη θέρμανση χώρων.	Αντλία θερμότητας – LW > 70°C, Ζώνη Γ (extra 1.200 kWhel incl.)
3. Αντλία θερμότητας μεσαίων θερμοκρασιών (LWmax = 60°C) εγκατεστημένη σε κατοικία στην Κλιματική Ζώνη Β, συνδυαστικά με τις υπόλοιπες (πάγιες) ηλεκτρικές καταναλώσεις που δε σχετίζονται με τη θέρμανση χώρων.	Αντλία θερμότητας – LWmax = 60°C, Ζώνη Β (extra 1.200 kWhel incl.)
4. Αντλία θερμότητας μεσαίων θερμοκρασιών (LWmax = 60°C) εγκατεστημένη σε κατοικία στην Κλιματική Ζώνη Γ, συνδυαστικά με τις υπόλοιπες (πάγιες) ηλεκτρικές καταναλώσεις που δε σχετίζονται με τη θέρμανση χώρων.	Αντλία θερμότητας – LWmax = 60°C, Ζώνη Γ (extra 1.200 kWhel incl.)
5. Πιστοποιημένο συγκρότημα λέβητα – καυστήρα βιομάζας με σιλό τροφοδοσίας, ο οποίος τροφοδοτείται με πέλλετ ξύλου ποιοτικής κατηγορίας Α1.	Λέβητας βιομάζας (πέλλετ ξύλου)
6. Συγκρότημα λέβητα – καυστήρα φυσικού αερίου συμπύκνωσης.	Λέβητας Φ.Α. Συμπύκνωσης
7. Συγκρότημα λέβητα – καυστήρα φυσικού αερίου συμπύκνωσης, στην περίπτωση 4-μελούς οικογένειας που δικαιούται επιδόματος θέρμανσης για τη σεζόν 2023-2024.	Λέβητας Φ.Α. Συμπύκνωσης, δικαιούχος επιδόματος θέρμανσης με 2 τέκνα
8. Τζάκι κλειστού θαλάμου καύσης το οποίο συνδέεται στην υφιστάμενη υδραυλική εγκατάσταση θέρμανσης της κατοικίας.	Τζάκι Κλειστού Θαλάμου (Ενεργειακό)
9. Τζάκι ανοιχτού θαλάμου καύσης το οποίο τοποθετείται εντός κατοικημένου χώρου με σκοπό την τοπική θέρμανση τμήματος αυτού.	Τζάκι Ανοιχτού Θαλάμου
10. Σύστημα με ηλεκτρικές αντιστάσεις με μέγιστο συντελεστή μετατροπής 100%, π.χ. ηλεκτρικός λέβητας (βλ. παραδοχές μελέτης), συνδυαστικά με τις υπόλοιπες (πάγιες) ηλεκτρικές καταναλώσεις που δε σχετίζονται με τη θέρμανση χώρων.	Σύστημα με ηλεκτρικές αντιστάσεις – Ηλεκτρικός Λέβητας (extra 1.200 kWhel incl.)
11. Συγκρότημα παλαιού λέβητα – καυστήρα πετρελαίου (ηth = 71%).	Παλαιός Λέβητας Πετρελαίου
12. Συγκρότημα συνήθη λέβητα – καυστήρα πετρελαίου (ηth = 87%).	Συνήθης Λέβητας Πετρελαίου
13. Συγκρότημα συνήθη λέβητα – καυστήρα πετρελαίου, στην περίπτωση 4-μελούς οικογένειας που δικαιούται επιδόματος θέρμανσης για τη σεζόν 2023-2024.	Συνήθης Λέβητας Πετρελαίου, δικαιούχος επιδόματος θέρμανσης με 2 τέκνα

Συμπεράσματα

Η μικρή αύξηση της τάξης του 10-15% που παρατηρείται, σε σχέση με πέρυσι, στην τιμή του πετρελαίου θέρμανσης σε συνδυασμό με την αποκλιμάκωση των τιμών TTF κατά τη διάρκεια όλου του 2023, έχει ως αποτέλεσμα το κόστος θέρμανσης μέσω συστημάτων φυσικού αερίου (λέβητας συμπύκνωσης Φ.Α.) να είναι φθηνότερο από εκείνο που χαρακτηρίζει τα συστήματα πετρελαίου (συνήθης λέβητας πετρελαίου). Επιπροσθέτως, οι λέβητες συμπύκνωσης Φ.Α, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, θεωρούνται ως η πιο οικονομικά αποδοτική επένδυση προς αντικατάσταση των συμβατικών συστημάτων θέρμανσης με συνήθη λέβητα πετρελαίου, ανεξαρτήτως του ύψους των ετήσιων θερμικών αναγκών ενός μέσου νοικοκυριού.

Η διαμορφωθείσα αυτή συνθήκη δεν ίσχυε κατά την χειμερινή σεζόν 2022-2023 εξαιτίας των σταθερά πολύ υψηλών τιμών του TTF (Title Transfer Facility ή Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων), που είχαν άμεση επίδραση και στην τελική τιμή χρέωσης του Φ.Α. στην Ελλάδα, το κόστος του οποίου ήταν κατά 70-80% υψηλότερο συγκριτικά με τη φετινή χειμερινή περίοδο 2023-2024. Παρόλα αυτά, η ευρεία διακύμανση που παρατηρείται, από το 2021 και έπειτα, στις τιμές του TTF είναι ένα κρίσιμος παράγοντας που μπορεί να ανατρέψει ανά πάσα στιγμή τα δεδομένα. Συνεπώς, το υπαρκτό ρίσκο που συνοδεύει την επιλογή ενός συστήματος θέρμανσης με λέβητα συμπύκνωσης Φ.Α. για την ικανοποίηση των θερμικών αναγκών ενός μέσου νοικοκυριού είναι κάτι που οφείλει και πρέπει να επισημανθεί, δεδομένων των ευμετάβλητων συνθηκών που επικρατούν στην αγορά Φ.Α. μέχρι και σήμερα.

Έπειτα και παρά τη διατήρηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας σε υψηλά επίπεδα (παρόμοια με τα περσινά), τα συστήματα θέρμανσης με αντλίες θερμότητας μεσαίων και υψηλών θερμοκρασιών τεχνολογιών θέρμανσης Φ.Α. ως προς το κόστος ωφέλιμης θερμικής ενέργειας (€/kWhth). Ταυτόχρονα, οι αντλίες θερμότητας μεσαίων θερμοκρασιών (LWmax = 60°C) φαίνεται να είναι μια εξίσου οικονομικά αποδοτική πρόταση, προς αντικατάσταση του υφιστάμενου λέβητα πετρελαίου, η οποία ανταγωνίζεται επάξια τα αντίστοιχα συστήματα Φ.Α. ως προς τα έτη απόσβεσης. Όσον αφορά δε τις αντλίες θερμότητας υψηλών θερμοκρασιών (LW > 70°C) εμφανίζονται ως οικονομικά συμφέρουσες λύσεις κυρίως για ετήσιες θερμικές ανάγκες που ξεπερνούν τις 9.000 kWhth. Ωστόσο, το στοιχείο του ρίσκου υπάρχει και στις τεχνολογίες θέρμανσης που χρησιμοποιούν ηλεκτρικό ρεύμα μιας και από 01/01/2024 αναμένονται τα νέα τιμολόγια ρεύματος (μπλε, πράσινου και πορτοκαλί χρώματος) μαζί με την επαναφορά της ρήτρας αναπροσαρμογής η οποία πλέον θα ονομάζεται «Μηχανισμός Διακύμανσης».

Τέλος, σε ό,τι αφορά τα συμβατικά στερεά καύσιμα, όπως είναι τα καυσόξυλα και τα πέλλετ ξύλου, οι τιμές πώλησής τους μπορεί να παρουσιάζουν μια μείωση της τάξης του 10% και 25%, συγκριτικά με τη σεζόν 2022-2023, ωστόσο παραμένουν σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τις τιμές που ίσχυαν πριν ξεσπάσει η ενεργειακή κρίση.

Στον Πίνακα που ακολουθεί, τα μοναδιαία κόστη θερμικής ενέργειας (€/kWhth) που υπολογίστηκαν στην παρούσα μελέτη για τα διάφορα συστήματα θέρμανσης (χειμερινή σεζόν 2023-2024) συγκρίνονται με τα αντίστοιχα της χειμερινής σεζόν 2022-2023 (βλ. μελέτη ΕΜΠ – Δεκέμβριος 2022). Και στις 2 περιπτώσεις, οι θερμικές ανάγκες τετραμήνου ανέρχονται σε 3.000 kWhth/4μηνο (4.500 kWhth/σεζόν).

Είδος Θερμικού Συγκροτήματος	Κόστος θερμικής ενέργειας (€/kWhth)
Είδος Θερμικού Συγκροτήματος	Χειμερινή σεζόν 2022-2023	Χειμερινή σεζόν 2023-2024	Ποσοστιαία Μεταβολή (%)
Αντλία θερμότητας – LW > 70°C, Ζώνη Β (extra 1.200 kWhel incl.)	0,090*	0,085**	-5,56%
Αντλία θερμότητας – LW > 70°C, Ζώνη Γ (extra 1.200 kWhel incl.)	0,100*	0,094**	-6,00%
Αντλία θερμότητας – LWmax = 60°C, Ζώνη Β (extra 1.200 kWhel incl.)	0,062*	0,059**	-4,84%
Αντλία θερμότητας – LWmax = 60°C, Ζώνη Γ (extra 1.200 kWhel incl.)	0,070*	0,067**	-4,29%
Λέβητας Φ.Α. Συμπύκνωσης, Ζώνη Β, Οικιακό Αυτόνομο (Δίκτυο Αττικής)	0,180***	0,098	-45,56%
Λέβητας Φ.Α. Συμπύκνωσης, Ζώνη Β, Οικιακό Κοινόχρηστο (Δίκτυο Αττικής)	0,190***	0,111	-41,58%
Λέβητας βιομάζας (πέλλετ ξύλου)	0,179	0,137	-23,60%
Τζάκι Κλειστού Θαλάμου (Ενεργειακό)	0,177	0,155	-12,70%
Τζάκι Ανοιχτού Θαλάμου	0,353	0,309	-12,45%
Σύστημα με ηλεκτρικές αντιστάσεις – Ηλεκτρικός Λέβητας (extra 1.200 kWhel incl.)	0,326*	0,292**	-10,43%
Συνήθης Λέβητας Πετρελαίου (ηth = 0,87)	0,135****	0,152	12,95%
Παλαιός Λέβητας Πετρελαίου (ηth = 0,71)	0,166****	0,187	12,56%

* Στους σχετικούς υπολογισμούς, έχει ληφθεί υπόψιν η κρατική (κλιμακωτή) επιδότηση ΤΕΜ, η οποία έχει προκύψει ως μέση τιμή των αντίστοιχων τιμών που έχουν επίσημα ανακοινωθεί για τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο & Δεκέμβριο 2022.
** Στους σχετικούς υπολογισμούς, έχει ληφθεί υπόψιν η κρατική (κλιμακωτή) επιδότηση ΤΕΜ, η οποία έχει προκύψει ως μέση τιμή των αντίστοιχων τιμών που έχουν επίσημα ανακοινωθεί για τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο & Δεκέμβριο 2023.
*** Τα κόστη για τα συστήματα θέρμανσης Φ.Α. έχουν προκύψει έπειτα από την αφαίρεση της οριζόντιας επιδότησης (μέση τιμή) που παρείχε η ΔΕΠΑ Εμπορίας για τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο & Δεκέμβριο 2022 (90 €/MWh, 25 €/MWh & 15 €/MWh, αντίστοιχα).
**** Στην τελική τιμή διάθεσης του πετρελαίου θέρμανσης (€/lt) είναι ενσωματωμένη και η κρατική επιδότηση στην αντλία, η οποία είχε οριστεί στα 0,25 €/lt (με ΦΠΑ) για το διάστημα από 14 Οκτωβρίου έως 31 Δεκεμβρίου 2022 (Αριθ. Απόφασης ΓΔΟΥ 77/2022 – ΦΕΚ 5331/Β/14-10-2022). Επιπλέον, από την έναρξη διάθεσης του πετρελαίου θέρμανσης (14 Οκτωβρίου 2022) και μέχρι και τις 30 Νοεμβρίου 2022, η HELLENiQ ENERGY παρείχε έκπτωση στις εταιρείες εμπορίας που προμηθεύονται το πετρέλαιο θέρμανσης από τα διυλιστήρια των ΕΛΠΕ της τάξης των 6 λεπτών ανά λίτρο (7,50 λεπτά με ΦΠΑ). Η παραπάνω έκπτωση συνεχίστηκε και για το μήνα Δεκέμβριο 2022 αλλά μειωμένη μιας και είχε επίσημα προσδιοριστεί στα 3,75 λεπτά ανά λίτρο (με ΦΠΑ).

Όλες οι εκτιμώμενες μεταβολές στα θερμικά κόστη (€/kWhth) των διαφόρων συστημάτων θέρμανσης μεταξύ της περσινής (2022-2023) και της φετινής (2023-2024) χειμερινής περιόδου αποτυπώνονται και γραφικά μέσω του Διαγράμματος που ακολουθεί:

Ερευνητική ομάδα

Δρ. Εμμανουήλ Κακαράς1,
Δρ. Σωτήριος Καρέλλας1,2,
Δρ. Παναγιώτης Βουρλιώτης1,
Δρ. Παναγιώτης Γραμμέλης3,
Δρ. Πλάτων Πάλλης1,
Εμμανουήλ Καραμπίνης3,
Σωτήριος Θανόπουλος1